OORAANDOENINGEN
Ooraandoeningen kunnen variëren van lichte irritaties tot ernstige gezondheidsproblemen die het gehoor en de balans beïnvloeden. Het oor is een complex orgaan dat niet alleen verantwoordelijk is voor het horen, maar ook voor het handhaven van het evenwicht.
Ooraandoeningen kunnen variëren van lichte irritaties tot ernstige gezondheidsproblemen die het gehoor en de balans beïnvloeden. Het oor is een complex orgaan dat niet alleen verantwoordelijk is voor het horen, maar ook voor het handhaven van het evenwicht.
OORPIJN (otalgie) EN OORZAAK
WAAR EN HOE DOET HET PIJN EN WAT KAN DAT ZIJN ?
Oorpijn kan verschillende oorzaken hebben, en de aard van de pijn kan variëren afhankelijk van de specifieke aandoening die eraan ten grondslag ligt.
Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken van oorpijn en de bijbehorende klachten:
Pijn: Meestal een scherpe, stekende of branderige pijn aan de buitenkant van het oor.
Otitis externa (zwemmersoor)
Pijn: Meestal een scherpe, stekende of branderige pijn aan de buitenkant van het oor.
Klachten: De pijn verergert vaak bij aanraking van het oor of bij kauwen. Er kan sprake zijn van jeuk, roodheid, zwelling van de gehoorgang en soms afscheiding van vocht of pus uit het oor. Dit treedt vaak op door irritatie of een infectie van de gehoorgang, vaak veroorzaakt door vocht in het oor na het zwemmen.
Behandeling:
Oordruppels met antibiotica en/of corticosteroïden om de infectie te bestrijden en ontsteking te verminderen.
Pijnstilling zoals paracetamol of ibuprofen.
Het oor droog houden en vermijden van zwemmen totdat de infectie is genezen.
In ernstige gevallen kan het oor moeten worden schoongemaakt door een arts.
Pijn: Een doffe, bonzende of kloppende pijn in het oor, vaak dieper in het oor voelbaar.
Otitis media (middenoorontsteking)
Pijn: Een doffe, bonzende of kloppende pijn in het oor, vaak dieper in het oor voelbaar.
Klachten: Gaat vaak gepaard met een vol gevoel in het oor, gehoorverlies, koorts, en soms afscheiding van vocht als het trommelvlies scheurt. Het komt vaak voor bij kinderen, met name na verkoudheden of luchtweginfecties.
Behandeling:
Antibiotica (indien de infectie bacterieel is).
Pijnstilling zoals paracetamol of ibuprofen om de pijn en koorts te verminderen.
Bij ernstige of terugkerende infecties kan een KNO-arts besluiten om trommelvliesbuisjes te plaatsen om vochtafvoer te verbeteren.
Meestal geneest een middenoorontsteking vanzelf binnen een paar dagen.
Pijn: Milde tot matige pijn die vaak gepaard gaat met een gevoel van druk of volheid in het oor.
Verstopt oor (door oorsmeer of een vreemd voorwerp)
Pijn: Milde tot matige pijn die vaak gepaard gaat met een gevoel van druk of volheid in het oor.
Klachten: Verminderd gehoor, soms oorsuizen (tinnitus), en een gevoel van blokkade. Bij een oorsmeerprop kan het gebruik van wattenstaafjes de klachten verergeren.
Behandeling:
Het verwijderen van oorsmeer door een arts met behulp van oorspuiten, een curette of door microscopische oorreiniging.
Oordruppels om oorsmeer te verzachten.
Een vreemd voorwerp wordt voorzichtig verwijderd door een arts; dit moet nooit thuis worden geprobeerd om verdere schade te voorkomen.
Pijn: Acute, scherpe pijn die vaak plotseling optreedt.
Trommelvliesperforatie
Pijn: Acute, scherpe pijn die vaak plotseling optreedt. De pijn kan snel verminderen na perforatie van het trommelvlies.
Klachten: Plotseling gehoorverlies en soms afscheiding van bloederig of etterig vocht uit het oor. De perforatie kan worden veroorzaakt door trauma (zoals een harde klap of een plotselinge drukverandering), een infectie, of harde geluiden.
Behandeling:
In de meeste gevallen geneest een kleine perforatie vanzelf binnen enkele weken.
Antibiotica kunnen worden voorgeschreven als er een infectie is.
Het oor moet droog gehouden worden (vermijd zwemmen en zorg voor bescherming tijdens douchen).
Bij grote perforaties of als het niet vanzelf geneest, kan een chirurgische ingreep (trommelvliesreparatie) nodig zijn.
Pijn: Scherpe of kloppende pijn als gevolg van een verwonding aan het oor.
Oortrauma
Pijn: Scherpe of kloppende pijn als gevolg van een verwonding aan het oor.
Klachten: Gehoorverlies, duizeligheid, bloedingen, of blauwe plekken kunnen optreden na een verwonding. Trauma kan ontstaan door bijvoorbeeld een klap op het oor, een val, of plotselinge drukverandering (barotrauma), zoals bij het vliegen of duiken.
Behandeling:
Bij lichte verwondingen: rust, pijnstilling, en het vermijden van verdere drukveranderingen (zoals vliegen of duiken).
Bij ernstiger letsel, zoals een barotrauma of een breuk in de gehoorbeentjes, kan chirurgisch ingrijpen nodig zijn.
Als er een bloeding is, moet medische behandeling onmiddellijk plaatsvinden.
Pijn: Doffe, aanhoudende pijn die kan uitstralen naar het oor, kaak of hoofd.
Kaakgewrichtsaandoeningen (TMJ)
Pijn: Doffe, aanhoudende pijn die kan uitstralen naar het oor, kaak of hoofd.
Klachten: Pijn verergert vaak bij het kauwen, praten, of het openen van de mond. Het kaakgewricht ligt vlakbij het oor, en ontsteking of stress in dit gewricht kan uitstralende pijn veroorzaken die als oorpijn wordt ervaren.
Behandeling:
- Fysiotherapie om de kaakspieren te ontspannen.
- Pijnstilling zoals ibuprofen of andere ontstekingsremmende middelen.
- Een gebitsbeschermer kan worden voorgeschreven om tandenknarsen (bruxisme) te voorkomen.
- In sommige gevallen kan een chirurgische behandeling nodig zijn voor het kaakgewricht.
Pijn: Doffe of scherpe pijn die kan uitstralen naar het oor aan dezelfde kant als de aangetaste tand.
Tandproblemen (zoals tandabcessen of kiespijn)
Pijn: Doffe of scherpe pijn die kan uitstralen naar het oor aan dezelfde kant als de aangetaste tand.
Klachten: De pijn verergert vaak bij het kauwen of wanneer er druk op de tand wordt uitgeoefend. Soms gaat het gepaard met zwelling van het tandvlees of kaak.
Behandeling:
Antibiotica voor een abces, gevolgd door een tandheelkundige ingreep zoals een wortelkanaalbehandeling of het trekken van de aangetaste tand.
Pijnstilling totdat de onderliggende tandproblemen zijn opgelost.
Mondhygiëne is belangrijk om toekomstige tandinfecties te voorkomen.
Pijn: Doffe, zeurende pijn die naar het oor kan uitstralen.
Keelinfecties (zoals tonsillitis of keelpijn door een verkoudheid)
Pijn: Doffe, zeurende pijn die naar het oor kan uitstralen.
Klachten: Keelpijn, moeite met slikken, en koorts. Omdat de zenuwen van de keel en het oor verbonden zijn, kan pijn in de keel uitstralen naar het oor (gerefereerde pijn).
Behandeling:
Antibiotica als de infectie bacterieel is (bijvoorbeeld bij streptokokken).
Pijnstilling en ontstekingsremmers om de pijn te verlichten.
Bij terugkerende of ernstige tonsillitis kan een tonsillectomie (verwijdering van de amandelen) worden aanbevolen.
Pijn: Milde tot matige pijn of een gevoel van druk in het oor.
Oorsmeerprop
Pijn: Milde tot matige pijn of een gevoel van druk in het oor.
Klachten: Gehoorverlies, een gevoel van verstopping, soms oorsuizen of duizeligheid. Oorsmeer kan soms de gehoorgang blokkeren en pijn veroorzaken als het tegen het trommelvlies drukt.
Behandeling:
Oorsmeer kan worden verzacht met druppels, zoals olijfolie, waterstofperoxide of speciale oordruppels.
Als het niet vanzelf loskomt, kan een arts het oorsmeer verwijderen met een oorspuit of een speciaal instrument.
Voorkomen van overmatig gebruik van wattenstaafjes, omdat deze vaak oorsmeer verder het oor in duwen.
Pijn: Ernstige, branderige of stekende pijn in het oor.
Herpes zoster oticus (gordelroos in het oor)
Pijn: Ernstige, branderige of stekende pijn in het oor.
Klachten: Blaasjes in en rond het oor, gehoorverlies, duizeligheid, en soms aangezichtsverlamming. Dit wordt veroorzaakt door een heractivatie van het varicellazostervirus in de gehoorzenuw.
Behandeling:
Antivirale medicatie zoals aciclovir om de duur en ernst van de infectie te verkorten.
Pijnstilling zoals sterke pijnstillers of zelfs opioïden bij hevige pijn.
Corticosteroïden kunnen worden voorgeschreven om ontstekingen te verminderen.
In gevallen van aangezichtsverlamming kan fysiotherapie worden aanbevolen.
Oorsuizen (tinnitus)
Oorsuizen (tinnitus)
Pijn: Hoewel tinnitus zelf meestal geen pijn veroorzaakt, kan het gepaard gaan met klachten zoals druk in het oor of een ongemakkelijk gevoel dat als pijnlijk kan worden ervaren.
Klachten: Een constant of intermitterend geluid in het oor, zoals piepen, zoemen, of ruisen, vaak zonder duidelijke externe oorzaak.
Behandeling:
Er is geen specifieke genezing voor tinnitus, maar behandelingen zoals geluidsmaskering (bijvoorbeeld met witte ruis), cognitieve gedragstherapie (CGT), en tinnitus-retraining-therapie (TRT) kunnen helpen bij het omgaan met de symptomen.
Als tinnitus wordt veroorzaakt door gehoorverlies, kan het gebruik van een gehoorapparaat verlichting bieden.
Pijn: Chronische, aanhoudende oorpijn die niet reageert op standaardbehandeling, en soms gepaard gaat met bloedingen of een groei in het oor.
Kanker (zeldzaam)
Pijn: Chronische, aanhoudende oorpijn die niet reageert op standaardbehandeling, en soms gepaard gaat met bloedingen of een groei in het oor.
Klachten: Pijn, gehoorverlies, en soms een knobbel in of rond het oor. Dit kan wijzen op een tumor in het oor of omliggende structuren.
Behandeling:
Behandeling is afhankelijk van het type en de locatie van de kanker, maar kan bestaan uit chirurgie om de tumor te verwijderen, bestralingstherapie, chemotherapie, of een combinatie hiervan.
Vroegtijdige diagnose en behandeling zijn essentieel om de uitkomst te verbeteren.
Bij aanhoudende of ernstige oorpijn is het altijd belangrijk om een arts te raadplegen om de juiste diagnose te stellen en een passende behandeling te krijgen.
DIAGNOSE
DIAGNOSE bij GEHOORPROBLEMEN
Diagnostiek bij gehoorklachten omvat een reeks onderzoeken om de oorzaak van gehoorverlies of andere gehoorproblemen vast te stellen. De diagnostische stappen kunnen variëren afhankelijk van de aard van de klachten, maar meestal volgen ze een gestructureerde aanpak. Hier zijn de belangrijkste onderdelen van de diagnostiek bij gehoorklachten:
1. Anamnese
Tijdens een eerste consult zal de arts (vaak een huisarts of KNO-arts) een uitgebreide anamnese afnemen. Hierbij wordt gevraagd naar:
- De aard van de gehoorproblemen (bijv. verminderd gehoor, oorsuizen, of vervormd geluid).
- Het begin van de klachten (plotseling of geleidelijk).
- Of het gehoorverlies aan één of beide oren is.
- Mogelijke bijkomende symptomen zoals duizeligheid, pijn, of drukgevoel in het oor.
- Eventuele blootstelling aan harde geluiden of trauma aan het oor.
- Familiegeschiedenis van gehoorverlies.
2. Fysiek onderzoek
De arts voert een otoscopie uit, waarbij het oor met een otoscoop wordt onderzocht om eventuele blokkades (zoals oorsmeer), infecties of afwijkingen aan het trommelvlies te identificeren. Dit onderzoek helpt om problemen in de gehoorgang of het middenoor op te sporen.
3. Audiologisch onderzoek
Audiometrie is een standaard gehoortest die de mate van gehoorverlies meet. De meest voorkomende audiologische onderzoeken zijn:
- Toonaudiometrie: Hierbij draagt de patiënt een hoofdtelefoon en hoort hij of zij tonen van verschillende frequenties en volumes. De patiënt geeft aan wanneer een toon gehoord wordt, wat helpt bij het bepalen van de drempel van het gehoor.
- Spraakaudiometrie: De patiënt luistert naar gesproken woorden op verschillende volumes en moet deze nazeggen. Dit test hoe goed de patiënt spraak kan verstaan, vooral in een stille omgeving.
- Tympanometrie: Dit onderzoek meet de beweeglijkheid van het trommelvlies en kan helpen om problemen in het middenoor, zoals vochtophoping of een slecht werkende buis van Eustachius, te diagnosticeren.
4. Beeldvorming
In sommige gevallen, zoals bij vermoeden van structurele afwijkingen, tumoren of gehoorzenuwaandoeningen, kan beeldvorming noodzakelijk zijn. De meest gebruikte technieken zijn:
- CT-scan: Wordt vaak gebruikt om de botstructuren van het oor en omliggende gebieden te bekijken.
- MRI-scan: Vooral nuttig bij het beoordelen van de gehoorzenuw en het opsporen van mogelijke tumoren zoals een vestibulair schwannoom.
5. Evenwichtstesten
Als gehoorklachten gepaard gaan met duizeligheid of evenwichtsproblemen, kunnen aanvullende testen worden uitgevoerd om het evenwichtsorgaan te beoordelen. Voorbeelden hiervan zijn:
- ENG (Electronystagmografie) of VNG (Videonystagmografie): Dit zijn onderzoeken die de oogbewegingen meten in reactie op evenwichtsprikkels om afwijkingen in het evenwichtsorgaan op te sporen.
6. Bloedonderzoek
Als er vermoedens zijn van een systemische aandoening die het gehoor beïnvloedt (zoals een infectie, auto-immuunziekte, of stofwisselingsstoornis), kan bloedonderzoek worden uitgevoerd om deze oorzaken uit te sluiten.
7. Genetisch onderzoek
Bij erfelijke vormen van gehoorverlies, vooral bij jonge patiënten of als er een familiegeschiedenis is, kan genetisch onderzoek worden overwogen om specifieke mutaties of aandoeningen vast te stellen.
8. Specifieke testen voor tinnitus of hyperacusis
Bij patiënten met oorsuizen (tinnitus) of overgevoeligheid voor geluiden (hyperacusis) kunnen aanvullende tests worden uitgevoerd om de ernst en aard van de klacht beter te begrijpen en gerichte behandelopties te ontwikkelen.
Op basis van de bevindingen van deze onderzoeken kan de arts een diagnose stellen en een passend behandelplan voorstellen, zoals gehoorapparaten, medicatie, chirurgie of therapieën om met oorsuizen of hyperacusis om te gaan.
Het oor is een complex orgaan dat verantwoordelijk is voor horen en evenwicht. Het oor is verdeeld in drie hoofdgedeelten: het buitenoor, het middenoor en het binnenoor.
Elk gedeelte heeft specifieke structuren en functies.
De anatomie van het oor is ontworpen om geluidsgolven te ontvangen, te versterken en om te zetten in zenuwsignalen, en om het evenwicht te handhaven. Elk deel van het oor speelt een cruciale rol in het proces van horen en balans, waarbij complexe structuren samenwerken om deze essentiële functies uit te voeren.
Functie: Vangt geluidsgolven op en leidt ze naar het trommelvlies.
- Oorschelp (Pinna of Auricula): Het zichtbare deel van het oor dat geluidsgolven opvangt en naar de gehoorgang leidt.
- Gehoorgang (Meatus acusticus externus): Een kanaal dat geluidsgolven van de oorschelp naar het trommelvlies (trommelvlies) leidt. Het is bekleed met huid en haartjes en bevat oorsmeerklieren die cerumen (oorsmeer) produceren ter bescherming en reiniging.
Functie: Versterkt en transporteert geluidstrillingen van het trommelvlies naar het binnenoor.
- Trommelvlies (Membrana Tympani): Een dun membraan dat de scheiding vormt tussen het buitenoor en het middenoor. Het trilt bij binnenkomende geluidsgolven.
- Gehoorbeentjes (Ossicula Auditus): Drie kleine botjes in het middenoor die de trillingen van het trommelvlies naar het binnenoor overbrengen:
- Hamer (Malleus): Verbindt met het trommelvlies.
- Aambeeld (Incus): Zit tussen de hamer en de stijgbeugel.
- Stijgbeugel (Stapes): Verbindt met het ovale venster van het binnenoor.
Buis van Eustachius (Tuba Auditiva): Een kanaal dat het middenoor verbindt met de keelholte. Het helpt bij het reguleren van de luchtdruk in het middenoor.
Functie: Zet geluidstrillingen om in zenuwimpulsen die naar de hersenen worden gestuurd en is verantwoordelijk voor het evenwicht.
Het binnenoor bestaat uit de volgende delen:
Slakkenhuis (Cochlea): Een spiraalvormige, met vloeistof gevulde structuur die trillingen omzet in zenuwimpulsen. Het bevat het orgaan van Corti, de eigenlijke gehoororganen met haarcellen die geluidstrillingen detecteren.
- Vestibulair Systeem: Bestaat uit de vestibule en de halfcirkelvormige kanalen die verantwoordelijk zijn voor het evenwicht:
- Vestibule: Centrale gedeelte van het binnenoor dat de halfcirkelvormige kanalen met de cochlea verbindt.
- Halfcirkelvormige Kanalen (Canales Semicirculares): Drie buisjes die gevuld zijn met vloeistof en sensoren bevatten voor balans en hoofdbewegingen.
Ovale Venster (Fenestra Ovalis): Een membraan dat trillingen van de stijgbeugel naar de cochlea overbrengt.
Ronde Venster (Fenestra Rotunda): Een tweede membraan dat trillingen uit de cochlea absorbeert, waardoor de vloeistofbewegingen binnen de cochlea mogelijk zijn.
