Darmobstructie is een medische aandoening waarbij de doorgang van voedsel, vloeistoffen, en gas door de darmen gedeeltelijk of volledig wordt geblokkeerd. Dit kan zowel in de dunne als in de dikke darm voorkomen. De obstructie belemmert de normale beweging van de darmen (peristaltiek), wat leidt tot een opeenhoping van voedsel, vloeistof en gassen boven de blokkade.
Er zijn verschillende soorten darmobstructies, afhankelijk van de oorzaak en de locatie van de blokkade.
Deze kunnen worden onderverdeeld in mechanische en niet-mechanische vormen:
- Mechanische darmobstructie
- Niet-mechanische darmobstructie (paralytische ileus)
- Volledige versus gedeeltelijke darmobstructie
- Acute versus chronische darmobstructie
Een mechanische darmobstructie ontstaat door een fysieke blokkade in de darmen die de doorgang van voedsel, vloeistof, en gas verhindert.
Dit betekent dat er daadwerkelijk iets in de darm aanwezig is of op de darm drukt waardoor de inhoud niet kan passeren.
De symptomen van een darmobstructie hangen sterk af van het type en de locatie van de blokkade. Bij een mechanische obstructie zijn intense buikpijn, misselijkheid, braken en opgeblazen gevoel vaak aanwezig. Paralytische ileus heeft vergelijkbare symptomen, maar met minder intense pijn. Volledige obstructies leiden tot totale constipatie en ernstige symptomen, terwijl gedeeltelijke obstructies mildere symptomen kunnen geven, zoals diarree en minder intense pijn.
Mechanische darmobstructie
- Koliekachtige buikpijn: Komt in golven, afhankelijk van de pogingen van de darm om de blokkade te passeren.
- Opgeblazen gevoel: Door ophoping van gas en vloeistoffen boven de obstructie.
- Misselijkheid en braken: Vooral bij dunne darmobstructies, waar braken vaak ernstig is.
- Geen ontlasting of gas: Bij volledige obstructie is er geen doorgang voor ontlasting of gas.
Niet-mechanische darmobstructie (paralytische ileus)
- Diffuse, milde buikpijn: Niet zo intens of koliekachtig als bij mechanische obstructie.
- Opgeblazen gevoel: Door ophoping van vloeistoffen en gas in de darm.
- Misselijkheid en braken: Vooral als de darmbeweging langdurig verstoord is.
- Geen ontlasting of gas: De darm beweegt niet, wat leidt tot verstopping, maar de blokkade is niet fysiek.
Symptomen bij dunne darmobstructie:
- Ernstige buikpijn: Vaak koliekachtig en golvend, waarbij de pijn toeneemt als de darm samentrekt om de blokkade te overwinnen.
- Misselijkheid en braken: Vaak het eerste teken, vooral bij obstructies hoog in de dunne darm. Het braaksel kan galachtig of zelfs fecaal ruiken als de obstructie verder gevorderd is.
- Opgeblazen gevoel (abdominale distentie): De buik kan opzwellen door de ophoping van voedsel, vloeistoffen en gas boven de blokkade.
- Verlies van eetlust: Patiënten voelen zich niet in staat te eten door de misselijkheid en pijn.
- Geen ontlasting of gas: Dit komt vooral voor bij volledige obstructies.
- Uitdroging: Door het verlies van vloeistoffen door braken en de onmogelijkheid om voedingsstoffen op te nemen.
- Niet-mechanische darmobstructie (paralytische ileus)
- Volledige versus gedeeltelijke darmobstructie
- Acute versus chronische darmobstructie
Symptomen bij dikke darmobstructie:
- Constipatie: Vaak een eerste teken, waarbij de patiënt geen ontlasting of gas kan hebben.
- Buikpijn: Constante pijn in de onderbuik, meestal minder krampachtig dan bij een dunne darmobstructie.
- Opgeblazen gevoel: De buik kan ernstig opgeblazen raken door gas en ontlasting die zich achter de blokkade ophopen.
- Misselijkheid en braken: Komt voor in latere stadia, wanneer de obstructie ernstig is en de darm de inhoud niet meer kan verplaatsen.
- Verandering in ontlastingspatroon: Soms kan diarree optreden bij gedeeltelijke obstructies, waarbij alleen vloeistof langs de blokkade kan passeren.
Specifieke symptomen voor bepaalde soorten mechanische obstructies:
- Verklevingen (adhesies): Koliekachtige pijn, vooral na een operatie in het verleden.
- Volvulus: Hevige, plotselinge buikpijn, vaak vergezeld van misselijkheid en braken. Dit is een medisch noodgeval.
- Intussusceptie: Bij kinderen kan dit leiden tot ernstige krampachtige buikpijn en bloederige, “roodachtige” ontlasting.Hernia: Pijn op de plaats van de hernia, vooral bij inspanning. De hernia kan zichtbaar of voelbaar zijn.
Volledige versus gedeeltelijke obstructie
Volledige obstructie:
- Geen ontlasting of gas: Bij een volledige blokkade is er meestal een totale afwezigheid van ontlasting en gas.
- Ernstige pijn: Koliekachtige pijn, verergerd door de darmbewegingen die de blokkade proberen te overwinnen.
- Ernstige misselijkheid en braken: Vooral bij dunne darmobstructies is braken vaak het dominante symptoom.
Gedeeltelijke obstructie:
- Gedeeltelijke obstructie:
- Diarree: Soms kan vloeibare ontlasting de blokkade passeren, vooral bij gedeeltelijke obstructies.
- Mildere pijn: De pijn kan minder intens en meer verspreid zijn.
- Opgezette buik: Maar minder uitgesproken dan bij een volledige obstructie.
Acute versus chronische darmobstructie
Acute darmobstructie:
- Plotselinge, ernstige symptomen: Buikpijn, braken, en geen ontlasting of gas.
- Snelle verslechtering: Het is een medisch noodgeval en vereist meestal onmiddellijke interventie.
Chronische darmobstructie:
- Langzame, intermitterende symptomen: Vage buikpijn, opgeblazen gevoel en afwisselend constipatie en diarree.
- Herhaaldelijke episodes: Kan weken of maanden duren met periodes van milde symptomen die verergeren en afnemen.
- Geassocieerd met aandoeningen zoals kanker of de ziekte van Crohn.
Het is belangrijk om medische hulp te zoeken bij verdenking van een darmobstructie, aangezien onbehandelde obstructies kunnen leiden tot ernstige complicaties.
Mechanische darmobstructie
Een mechanische darmobstructie ontstaat door een fysieke blokkade in de darmen die de doorgang van voedsel, vloeistof, en gas verhindert.
Dit betekent dat er daadwerkelijk iets in de darm aanwezig is of op de darm drukt waardoor de inhoud niet kan passeren.
Mechanische darmobstructie
Oorzaken van mechanische obstructie:
- Verklevingen (adhesies): Littekens die na operaties zijn ontstaan, kunnen delen van de darm samenknijpen.
- Tumoren: Kankers of goedaardige gezwellen in of rond de darm kunnen de doorgang blokkeren.
- Darmhernia: Een uitstulping van een deel van de darm door een verzwakking in de buikwand.
- Volvulus: De darm draait om zichzelf heen, wat leidt tot een afgesloten doorgang.
- Intussusceptie: Een deel van de darm schuift in een ander deel, wat een blokkade veroorzaakt (vaak bij kinderen).
- Galstenen of ontlasting: In sommige gevallen kunnen deze ook mechanische obstructies veroorzaken, vooral in de dikke darm.
Niet-mechanische darmobstructie (paralytische ileus)
Oorzaken van niet-mechanische obstructie:
- Postoperatief: Na een buikoperatie kan de darm tijdelijk stoppen met functioneren.
- Infecties en ontstekingen: Peritonitis (ontsteking van het buikvlies) of andere infecties kunnen de darmbeweging verstoren.
- Medicatie: Sommige medicijnen, zoals opioïden of anticholinergica, kunnen de darmmotiliteit (beweging) vertragen of stoppen.
- Elektrolytenstoornissen: Een onbalans van elektrolyten zoals kalium of natrium kan de spierwerking van de darm beïnvloeden.
- Neurologische aandoeningen: Ziekten zoals de ziekte van Parkinson kunnen de zenuwen of spieren die de darm aansturen, verstoren.
De behandeling van darmobstructie hangt af van de oorzaak, het type (mechanisch of niet-mechanisch), de locatie van de obstructie (dunne of dikke darm), en de ernst ervan (volledig of gedeeltelijk).
Hieronder een overzicht van de behandelingsmethoden voor verschillende vormen van darmobstructie:
Behandeling van mechanische darmobstructie
a) Conservatieve behandeling (niet-chirurgisch)
Bij gedeeltelijke of minder ernstige mechanische obstructies kan een conservatieve behandeling soms voldoende zijn.
- Nul-voeding (nuchter houden): De patiënt mag geen voedsel of vloeistoffen innemen om de darm te ontlasten.
- Neusmaagsonde: Een sonde wordt door de neus in de maag ingebracht om opgehoopte vloeistoffen en gas te verwijderen, waardoor de druk in de darmen wordt verlicht.
- Intraveneuze vloeistoffen (IV): Omdat de patiënt geen voedsel of water kan innemen, worden vocht, elektrolyten en voedingsstoffen via een infuus toegediend.Pijnstilling: Om de pijn en het ongemak van de obstructie te beheersen.
- Wachten op spontane oplossing: Bij sommige gedeeltelijke obstructies, zoals bij verklevingen, kan de obstructie vanzelf verdwijnen zonder operatie.
b) Chirurgische behandeling
Bij een ernstige mechanische obstructie of een volledige blokkade is chirurgie vaak noodzakelijk.
- Adhesiolysis (verklevingen losmaken): Verklevingen die delen van de darm blokkeren worden chirurgisch verwijderd.
- Herniaherstel: Een hernia die de darm bekneld houdt, wordt operatief gerepareerd.
- Verwijdering van tumoren: Tumoren die de darm blokkeren, moeten vaak operatief worden verwijderd.
- Resectie van de darm: Als een deel van de darm is afgestorven door een obstructie (bijvoorbeeld door een volvulus of intussusceptie), moet dat deel van de darm worden verwijderd.
- Volvulus oplossen: Bij een volvulus (draaiing van de darm) moet de darm worden teruggedraaid of een deel worden verwijderd als het beschadigd is.
Chirurgie kan via een open buikoperatie (laparotomie) of met een minimaal invasieve techniek zoals een laparoscopie worden uitgevoerd, afhankelijk van de situatie.
Behandeling van niet-mechanische darmobstructie (paralytische ileus)
Bij een paralytische ileus (waarbij de darm tijdelijk stopt met bewegen zonder fysieke blokkade) is de behandeling vaak conservatief en gericht op het herstel van de normale darmfunctie.
- Stoppen van voedselinname: De patiënt mag geen voedsel of vloeistoffen innemen totdat de darm weer begint te bewegen.
- Neusmaagsonde: Om overtollige vloeistoffen en gas uit de maag en darmen te verwijderen.
- Intraveneuze vloeistoffen (IV): Om uitdroging te voorkomen en elektrolyten te corrigeren.
- Medicatie aanpassen: Indien de ileus veroorzaakt wordt door medicijnen (zoals opioïden), wordt de dosering aangepast of gestopt.
- Behandeling van onderliggende oorzaak: Als de ileus wordt veroorzaakt door een infectie, ontsteking (zoals peritonitis), of elektrolytenstoornissen, wordt dit specifiek behandeld (bijv. antibiotica voor infectie, elektrolytenherstel).
- Motiliteitsbevorderende medicijnen: In sommige gevallen kunnen medicijnen zoals metoclopramide worden gegeven om de darmbeweging te stimuleren.
Behandeling van volledige versus gedeeltelijke obstructie
Volledige obstructie:
- Spoedoperatie: Een volledige obstructie, waarbij de darm volledig geblokkeerd is en er geen gas of ontlasting meer passeert, vereist vaak spoedchirurgie. Dit is vooral noodzakelijk om complicaties zoals darmnecrose (afsterven van darmweefsel) of perforatie te voorkomen.
Gedeeltelijke obstructie:
- Conservatieve behandeling: Bij een gedeeltelijke obstructie kan de behandeling conservatief zijn, waarbij de patiënt nauwlettend wordt gevolgd om te zien of de obstructie zich vanzelf oplost. Medicijnen en ondersteunende zorg (zoals een neusmaagsonde en IV-vloeistoffen) kunnen voldoende zijn.
Behandeling van specifieke vormen van mechanische obstructie
a) Intussusceptie (bij kinderen en volwassenen)
- Niet-chirurgische reductie: Bij kinderen kan intussusceptie vaak worden opgelost met een contrastvloeistof- of luchtenema (waarbij lucht of vloeistof via de anus wordt ingebracht om de invaginatie te “ontvouwen”).
- Chirurgische reductie: Bij volwassenen en ernstige gevallen bij kinderen is vaak chirurgie nodig om het geïnvolveerde deel van de darm te herstellen of te verwijderen.
b) Volvulus
- Chirurgie: Bij een volvulus (waarbij de darm om zichzelf draait), moet een operatie de draaiing ongedaan maken. Als er necrose van de darm is opgetreden, moet het afgestorven weefsel worden verwijderd.
c) Diverticulitis met obstructie
- Antibiotica en dieet: Bij milde diverticulitis kan behandeling met antibiotica en een aangepast dieet (vloeibaar of vezelarm) de ontsteking verminderen.
- Chirurgie: Bij ernstige obstructie of herhaalde diverticulitis kan chirurgische verwijdering van het aangetaste deel van de darm nodig zijn.
Bij een darmobstructie kunnen zich verschillende complicaties voordoen, vooral als de obstructie niet tijdig wordt behandeld. Deze complicaties kunnen variëren van mild tot levensbedreigend en zijn meestal ernstiger bij volledige obstructies of als de darm gedurende lange tijd geblokkeerd is.
Hieronder staan de belangrijkste complicaties:
1. Darmnecrose (afsterven van darmweefsel)
Bij een darmobstructie kan de bloedtoevoer naar delen van de darm worden belemmerd, vooral bij obstructies die de bloedvaten samendrukken, zoals bij een volvulus (draaiing van de darm) of intussusceptie (invaginatie van de darm). Als de bloedtoevoer onvoldoende is, kan het darmweefsel afsterven (necrose).
- Gevolgen: Darmnecrose is een ernstige en potentieel levensbedreigende complicatie, die kan leiden tot een darmperforatie (scheur) en sepsis (bloedvergiftiging).
- Symptomen: Verergerende pijn, koorts, bloederige ontlasting, en tekenen van shock zoals lage bloeddruk en snelle hartslag.
2. Darmperforatie
Bij langdurige obstructie kan de druk in de darm toenemen, waardoor de darmwand uitrekt en uiteindelijk scheurt. Dit leidt tot een darmperforatie.
- Gevolgen: Als de darm scheurt, komt de inhoud van de darm (inclusief bacteriën) in de buikholte terecht, wat kan leiden tot een ernstige infectie van het buikvlies (peritonitis).
- Symptomen: Plotselinge, scherpe buikpijn, zwakte, misselijkheid, koorts en tekenen van een infectie zoals versnelde hartslag en ademhaling.
3. Peritonitis (buikvliesontsteking)
Als de darmperforatie optreedt, leidt dit tot peritonitis, een ernstige en levensbedreigende ontsteking van het buikvlies, de dunne laag weefsel die de buikorganen omringt.
- Gevolgen: Peritonitis kan snel leiden tot sepsis en orgaanfalen als het niet snel wordt behandeld.
- Symptomen: Hevige buikpijn, stijve buik, hoge koorts, misselijkheid, braken en een algemeen gevoel van zeer ziek zijn.
4. Sepsis (bloedvergiftiging)
Sepsis kan optreden als bacteriën uit de darm de bloedbaan binnendringen als gevolg van een darmperforatie of necrose. Sepsis is een ernstige, levensbedreigende reactie van het lichaam op een infectie.
- Gevolgen: Sepsis kan leiden tot orgaanfalen en septische shock, een toestand waarbij de bloeddruk sterk daalt en de organen onvoldoende bloed en zuurstof krijgen.
- Symptomen: Koorts, koude rillingen, snelle hartslag, snelle ademhaling, verwardheid, en lage bloeddruk.
5. Uitdroging en elektrolytenstoornissen
Bij een darmobstructie, vooral in de dunne darm, kan de patiënt last krijgen van ernstig braken, wat leidt tot verlies van vocht en belangrijke elektrolyten (zoals natrium, kalium en chloride).
- Gevolgen: Dit kan leiden tot uitdroging, elektrolytenstoornissen en in ernstige gevallen nierfalen, verstoorde hartfunctie (door lage kaliumwaarden) en shock.
- Symptomen: Dorst, duizeligheid, zwakte, lage urineproductie, onregelmatige hartslag en verwardheid.
6. Infecties
Langdurige darmobstructie kan de darmwand verzwakken, waardoor bacteriën uit de darm in het bloed terechtkomen of een lokale infectie veroorzaken.
- Gevolgen: Naast sepsis kan dit leiden tot plaatselijke abcessen of infecties van nabijgelegen organen.
- Symptomen: Koorts, zwelling, roodheid en pijn in het geïnfecteerde gebied.
7. Longcomplicaties
Ernstig braken en de uitzetting van de darm kunnen leiden tot aspiratiepneumonie, een longontsteking die optreedt wanneer maaginhoud per ongeluk in de longen terechtkomt.
- Gevolgen: Longinfectie en ademhalingsproblemen.
- Symptomen: Kortademigheid, hoesten, koorts, en pijn op de borst.
8. Malabsorptie en ondervoeding
Als de darm lange tijd geblokkeerd blijft, kan de opname van voedingsstoffen verstoord raken, vooral bij een obstructie in de dunne darm.
- Gevolgen: Ondervoeding, gewichtsverlies, zwakte, en tekorten aan essentiële vitaminen en mineralen.
- Symptomen: Gewichtsverlies, vermoeidheid, spierzwakte en bleekheid.
9. Chronische obstructie
Sommige obstructies, zoals die veroorzaakt door tumoren of verklevingen, kunnen chronisch worden, wat leidt tot terugkerende episodes van obstructie.
- Gevolgen: Terugkerende buikpijn, afwisselend constipatie en diarree, en verminderde kwaliteit van leven.
- Symptomen: Regelmatige buikpijn, een opgeblazen gevoel, en moeilijkheden met ontlasting.
Complicaties van een darmobstructie kunnen variëren van relatief mild, zoals uitdroging, tot zeer ernstig, zoals darmnecrose, perforatie en sepsis. Vroege herkenning en behandeling van een obstructie is essentieel om deze levensbedreigende complicaties te voorkomen. Bij verdenking van een darmobstructie is snelle medische interventie noodzakelijk.
Behandeling van postoperatieve ileus (na operaties)
- Ondersteunende zorg: Patiënten worden meestal nuchter gehouden en krijgen intraveneuze vloeistoffen totdat de darmfunctie terugkeert.
- Mobilisatie: Vroege mobilisatie (zoals opstaan en rondlopen) kan helpen om de darmactiviteit te herstellen.
- Neusmaagsonde: Bij aanzienlijke opgeblazen gevoel of braken kan een neusmaagsonde helpen om de druk te verlichten.
- Behandeling van de onderliggende oorzaak: Als de ileus wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld medicatie of elektrolytenstoornissen, wordt dit specifiek aangepakt.
De behandelingsmethoden voor darmobstructie variëren afhankelijk van de oorzaak, locatie en ernst van de obstructie. Mechanische obstructies vereisen vaak chirurgische ingrepen, terwijl niet-mechanische obstructies meestal conservatief worden behandeld. Bij volledige obstructies is snelle medische interventie essentieel om complicaties zoals weefselsterfte en perforatie te voorkomen, terwijl gedeeltelijke obstructies soms zonder operatie kunnen worden opgelost.
Openingstijden praktijk:
Alle werkdagen van 08:00 tot 17:00
Tel: 020 308 1234
Na sluitingstijd: 088 003 0600
